Ik bekeek een tv programma over boeken dat me tot nu toe ontgaan is "de Wereld rond met Boeken", wat jammer. Een van de afleveringen gaat over de Spaanse dichter Garcia Lorca. Ik zie het huis van zijn ouders. De dichter was homoseksueel maar dat mocht niet gezegd worden binnen de familie, hij zat in een kamertje en schreef. En dan als een soort bom, wordt verteld dat hij in de Spaanse burgeroorlog doodgeschoten is. Het raakt me. Ik weet te weinig van de Spaanse burgeroorlog, eigenlijk meer zijdelings, omdat sommige van de schrijvers die ik las er vochten. Ik wil er meer over weten en laat de biografie van Garcia Lorca reserveren in de bieb.
Het leven van Garcia Lorca in al zijn complexiteit: dichter, schrijver en toneelschrijver en een belangrijk lid van de zogenaamde Generatie van 27 (1927). Zijn poëzie is vandaag de dag een referentiepunt geworden voor veel hedendaagse dichters en schrijvers in Spanje, zijn moeilijke relatie met zijn familie, zijn depressies, zijn homoseksualiteit, zijn vriendschap met kunstenaars als Dalí en Buñuel, en zijn politieke betrokkenheid bij het Volksfront. Dit boek wordt gezien als een van de beste biografieën over Lorca, die de kant van de armen en de kanslozen koos.
Het lezen van het boek is moeilijk omdat hij zoveel mensen kende en met zoveel mensen kennis maakte, in Spanje, in New York, In Cuba en Argentinië. In het begin zoek ik op internet, maar dat blijkt vermoeiend. Daarom accepteer ik maar dat ik de namen niet onthoud. Ik weet zo weinig van Spanje, ook plaatsnamen duizelen me.
Deze jongeman, die wil schrijven, tegen de wil van zijn ouders en daarom ook rechten gaat studeren. Zonder veel succes. Tijdens zijn studententijd leert hij kunstenaars kennen. Met Salvator Dali wordt hij bevriend, hij bezoekt de ouders van Salvator Dali. Zijn ze verliefd? Lorca wordt beroemder en beroemder, hij houdt van het oude Spanje, het Spanje van de tijd der Moren, toen er grote voorspoed was, joden, christenen en moslims vredelievend bij elkaar wonend. Het werd weggevaagd met de overwinning van Ferdinand en Isabella, de puur Christelijke koningen. Inquisitie ingesteld, joden en moslims vervolgd, het land in verval. Dat is niet het verhaal van de katholieke kerk en de machthebbers van het Spanje van daarna, Ferdinand en Isabella brachten het ware geloof, brachten de zuivering, gaven Columbus de kans Amerika te ontdekken. Lorca’s is sterk geïnteresseerd in de Arabisch-Andalusische cultuur, die hij als centraal voor zijn identiteit als Andalusische dichter beschouwd. Hij zag de katholieke herovering van Granada in 1492 als een tragisch verlies. Ook wordt hij gevormd door de cultuur van de zigeuners. Lorca ziet zichzelf als een goed katholiek, maar hij roept weerstand bij een deel van de katholieke burgerij. Bij intellectuelen en kunstenaars is hij geliefd.
Wanneer er een links georiënteerde regering aan de macht komt breekt er een heel bijzondere tijd voor hem aan. De regering wil de onderontwikkelde bevolking bereiken, ze wil scholing gaan geven en 1 van de manieren is ook het inzetten van toneel. Barraca ontstaat, het filmpje hierboven gaat daarover. Lorca staat aan het hoofd van de onderneming, hij stuurt jonge mannen en vrouwen aan die met vrachtwagens de dorpen intrekken. Hier wordt een toneel opgezet en stukken gespeeld die Lorca heeft bewerkt. O.a stukken van de Spaanse schrijver Cervantes. Lorca spreekt de aanwezigen toe. Boeren kijken en vinden het prachtig, het is een groot succes. Maar "rechts" valt aan. Rechtse kranten verspreiden het gerucht dat het Russische marxistische propaganda is wat de jongeren verspreiden. Ook benadrukken zij de homoseksualiteit van Lorca, een doodzonde binnen de katholiek kerk. Barraca zal enkele jaren bestaan. Het gaf Lorca de overtuiging dat mensen die arm en onontwikkeld zijn veel meer begrijpen dan gedacht wordt. Hij hield van deze mensen.
Naast dichter en pianist ontwikkeld hij zich ook tot toneelschrijver. Zijn stukken worden zeer populair en ook het buitenland wil ze spelen. Zo gaat hij naar New York, hier wordt hij vooral geraakt door de zwarte community, daarna Cuba, nog een paar jaar later bezoekt hij Argentinië. Hij is overal een grootheid, overal applaus.
Maar wanneer hij terugreist naar Spanje komt hij in een sterk veranderde situatie. Rechts, ook extreem rechts vormt nu de regering. Zij wil alles verwijderen wat het volksfront opzette. Links georiënteerden worden opgepakt en steeds meer verhalen over moordpartijen klinken door. Tegen het advies van zijn vrienden vertrekt Lorca naar Granada, naar zijn familie. Hij verblijft in het huis van een vriend, wanneer er laarzen klinken, een bende betreedt het huis en neemt Lorca mee, na enkele dagen wordt hij vermoord, zijn lichaam nooit teruggevonden. De Burgeroorlog staat in de kinderschoenen, Franco komt, gesteund door het fascistische Duitsland en Italië. Jonge mannen en vrouwen uit Europa trekken naar Spanje om hier tegen te vechten, het mislukt, Spanje ook fascistisch. Na WO-II blijft Franco aan de macht. De naam Garcia Lorca wordt niet meer genoemd.
In de jaren na Franco’s overlijden werd Lorca’s geboortehuis in Fuente Vaqueros omgevormd tot een museum, en zijn nalatenschap wordt nu erkend als een van de belangrijkste bijdragen aan de 20e-eeuwse Spaanse literatuur, zowel nationaal als internationaal.
Het boek hakt erin. Ik hoopte in het boek meer te begrijpen van de Spaanse burgeroorlog. Ik wist niet dat Garcia zo aan het begin vermoord wordt. Om het verloop van deze oorlog beter te begrijpen zal ik dus nog eens een ander boek moeten lezen. Maar het is heel goed om nu meer inzicht te hebben op de omstandigheden die tot deze oorlog leidden.
BIOGRAFIEPROJECT 2024
Jagtlust - Annejet van der Zijl
Federico García Lorca - Ian Gibson
