Hij nam het in de krant op voor de ten onrechte van spionage beschuldigde Alfred Dreyfus. Onlangs haalde ik een boek over de Dreyfusaffaire uit de bibliotheek. Ik dacht altijd dat hij eenmalig hier iets over publiceerde. Maar het bleek dat hij hier meerdere malen over schreef. Wanneer iemand tegen de meerderheid in stelling durft te nemen vind ik dat dapper. Wanneer ik de naam Emile Zola hoor denk ik hier aan. Ik was altijd ook benieuwd naar zijn romans.
Nu ken ik het boek Thérèse Raquin en ik vind het een verschrikkelijk boek. Twee geliefden plegen een moord op de echtgenoot van de vrouw. Ze verwachten daarna dat ze hun passie in alle vrijheid kunnen uitleven. Het loopt echter anders. Zij beginnen elkaar te haten en te verafschuwen. Door vrienden om hen heen die denken dat ze een goed passend paar vormen worden opgestookt te trouwen en daarna spelen zich in de echtelijke kamers vreselijke taferelen af.
Regelmatig dacht ik, ik wil stoppen, ik heb geen zin in. Maar mijn boekenproject maakte dat ik het uitlas. Halverwege vroeg ik me af waarom in Dostojevski's Schuld en Boete zo'n mooi boek vond en dit zo'n vreselijk. Allebei de hoofdpersonen plegen een moord. En moeten hier de consequenties van doorleven. Wat is dan het verschil? Ik denk dat ik Dostojewski's boek mooi vond omdat hij het psychische lijden van de hoofdpersoon weergeeft. Terwijl Zola pretendeert op een wetenschappelijke manier de dierlijke driften in een mens te beschrijven.
Ik begrijp dat Zola een aanhanger is van het Naturalisme. literatuurgeschiedenis
Het naturalisme is een literaire stroming die rond 1870 in Frankrijk is ontstaan. De natuurwetenschappen waren steeds beter in staat gebleken wetten op te stellen en voorspellingen te doen. De methoden werden ook op de menswetenschappen toegepast. Een mens, zo beweerde de filosoof Hippolyte Taine, is in zijn ontwikkeling afhankelijk van `race, milieu, moment’, dat wil zeggen van het ras waartoe hij behoort, van de sociale klasse en van het tijdperk waarin hij geboren is. Op basis daarvan zijn voorspellingen te doen. Taines ideeën werden overgenomen door schrijvers als Emile Zola en de gebroeders De Goncourt, die het schrijven van een roman zagen als een wetenschappelijk experiment, en de schrijftafel als een laboratorium.
Bovenstaande is precies wat Zola in zijn voorwoord schrijft. Hij schreef dit voorwoord omdat
hij tot zijn verbazing veel negatieve kritiek kreeg bij de eerste uitgave. Voorwoord:
- temperamenten, geen karakters weergeven
- de hoofdpersonen zijn dieren in mensen gedaanten
- wil de dierlijke driften, de impulsen van het instinct weergeven
- staat vooral een wetenschappelijk doel voor ogen
- het is een studie van een fysiologisch geven
Ik heb er moeite mee wanneer menselijke beweegredenen verklaard worden vanuit vlees en bloed alleen. Dat hartstochten meespelen en dat die niet altijd verheven zijn en dat het bloed kan kolken dat weet ik. Dat dat beschreven wordt kan intrigerend zijn. Dat schrijvers in de 19-e eeuw niet alleen over de fraaie kanten van de menselijke natuur wilden schrijven vind ik een goede stap. Maar wanneer beweegredenen alleen vanuit de fysiologie worden beschreven vind ik dat eendimensionaal en saai.
