De graanschuur van de wereld.

Een van de dingen die me het meest verbaast in de oorlog tussen Rusland en Oekraïne is het "gemak" waarmee het volgende gezegd wordt: "Als gevolg van de oorlog in Oekraïne, worden er grote graantekorten op de wereldmarkt verwacht". Wanneer dit geconstateerd wordt mag je toch verwachten dat alles op alles gezet zou worden om die oorlog te beëindigen? 

Omdat ik er eigenlijk niets van begrijp ben ik op zoek gegaan naar informatie. Hoe komt het dat wij iets wat zo belangrijk is als voedsel uitbesteed hebben aan de Oekraïne? Een land dat niet bij de EU hoort? 

Ik kan geen patentmeel meer in de supermarkt vinden en zonnebloemolie is niet te krijgen. Blijkbaar komt het uit Oekraïne. Op het etiket van de fles zonnebloemolie die ik heb staat EU/Niet EU. Op een pak patentmeel zie ik alleen het adres van Jumbo. Het meel zal toch echt van graan van vorig jaar zijn en de olie ook. Waarom bereikt het ons niet? Heeft het met transport te maken? 

GESCHIEDENIS LANDBOUW OEKRAINE 

1942

books/google/zijn+er+nog+zelfstandige+oekraiense+boeren

Nederlanders actief met Nazi-Duitsers in Oekraine

2009

Slapende akkerbouwreus Oekraïne zoekt houvast | Akkerwijzer.nl - Nieuws en kennis voor de akkerbouwer Van communistische kolchozen naar commerciële landbouw. 

2014

• Oekraïne verkoopt land aan multinationals - OneWorld. Vooral de landbouwsector is ingrijpend aan het veranderen. De voorbije tien jaar breidden buitenlandse investeerders en commerciële landbouwbedrijven hun eigendommen en invloed in het land gestaag uit. Hij zegt dat initiatieven zoals BBA vooral bestaan om de deuren van Oekraïne open te wrikken voor buitenlands kapitaal. Tot nu toe waren die gesloten door de socialistische traditie. "Deze hervormingen zien er goed uit op papier, maar wanneer je goed kijkt, zie je dat ze gemaakt zijn om multinationals te bevoordelen ten opzichte van werknemers en kleine boeren", zegt Mousseau. (Benchmarking the Business of Agriculture (BBA) van de Wereldbank, een proefproject rond investeringen in landbouw in tien landen, waaronder Oekraïne.)

Deze informatie maakt dat er opnieuw een vraag bij mij bovenkomt.

In hoeverre is het land van Oekraïense boeren? 

8 april 2020

• trouw/oekraine-kan-zich-nu-echt-ontwikkelen-tot-europese-graanschuur-tot-woede-van-zelfstandige-boeren Vorige week nam het parlement een wet aan die bepaalt dat de verkoop van landbouwgrond wordt vrijgegeven. Internationale geldschieters staan te juichen over deze langverwachte hervorming, maar boeren als Bogdan krijgen er de zenuwen van.
• Zelenski is de eerste president die het verouderde en inefficiënte landbouwsysteem durft aan te pakken. “Binnen een jaar zullen we een markt van 40 miljoen hectare land markt creëren”, sprak hij in november, toen het parlement het wetsvoorstel in eerste behandeling aannam. Afgelopen week werd de landbouwhervorming officieel: per 1 juli 2021 kunnen de 7 miljoen Oekraïense landeigenaren hun land in de verkoop doen. 
• Ooit heette Oekraïne de graanschuur van de Sovjet-Unie. Met de langverwachte landbouwhervorming van 1 juli 2021 wil het voortdurend onder corruptie en gevestigde politieke belangen gebukt gaande land eindelijk die eeuwige verwachting gaan waarmaken. De wereld is er klaar voor, nu de voedselprijzen tot het hoogste niveau in tien jaar gestegen zijn als gevolg van onder meer de coronacrisis.

Oekraïne en Rusland

• Kansrijke sectoren | Flanders Trade (flandersinvestmentandtrade.com) 
• Oekraïense landbouwcrisis komt omdat de voedselprijzen over de hele wereld al maanden pieken te midden van wereldwijde problemen in de toeleveringsketen die worden toegeschreven aan de COVID-19-pandemie.
• greenpeace/wat-zijn-gevolgen-oorlog-oekraine-voor-voedsel:  De grootste gevolgen voor voedselzekerheid zullen voorlopig dan ook niet in Europa worden gevoeld, maar helaas vooral in armere landen buiten Europa. Denk aan het Midden-Oosten en Noord-Afrika, gebieden die voor granen sterk afhankelijk zijn van Oekraïne en Rusland. 
• Oekraïne en Rusland zijn belangrijke exporteurs van granen en oliehoudende zaden naar de EU. Maar deze invoer speelt een beperkte rol in de totale graanvoorziening van de EU – het grootste deel van de granen in de EU wordt (steeds meer) gebruikt voor diervoeding – niet voor menselijke voeding. Het Europese voedselsysteem is met name gericht op overproductie van dierlijke producten en productie voor de export. 
• In heel de wereld is de prijs van tarwe omhooggeschoten. Bijna een derde van de wereldwijde tarweproductie komt uit Oekraïne en Rusland. De export ligt nu zo goed als stil: havens rondom de Zwarte Zee zijn gesloten en tegen Rusland zijn zware handelssancties ingesteld. Beide landen hebben bovendien aangegeven de tarwevoorraad nu in eigen land te houden, om een nationale voedselcrisis te voorkomen.

PROBLEMEN
• marketscreener/Oekraiense-boeren-vastgelopen-voeden-vrees-voor-wereldwijde-voedseltekortenOekraïense functionarissen zeggen dat ze nog steeds hoopvol zijn dat het land een relatief succesvol jaar zal hebben. Veel van die hoop ligt bij de boeren in het westen van het land, dat tot nu toe ver weg blijft van de schietpartij. Maar ambtenaren nemen maatregelen om de binnenlandse voorraden te beschermen om ervoor te zorgen dat de Oekraïense bevolking wordt gevoed - wat een andere mogelijke klap vormt voor exportzendingen. Minister van Landbouw Roman Leshchenko zei dinsdag dat het land de export van verschillende basisproducten, waaronder tarwe, verbiedt. Leshchenko heeft de bedreiging voor de voedselvoorziening van Oekraïne erkend en dat de regering doet wat ze kan om boeren te helpen.
• Huizinga hoort van Oekraïense boeren dat het lastig is om het land te bewerken. Zaad om te zaaien komt niet aan, diesel is schaars of wordt door de Russen gejat voor het leger. Is Oekraïne, de graanschuur van Europa, het beloofde land voor Nederlandse boeren? (businessinsider.nl) .
• In de komende weken moeten boeren ook beginnen met het planten van andere gewassen, zoals maïs en zonnebloemen, maar ze worstelen om de zaden te krijgen die ze nodig hebben. Oekraïne zadensector houdt een waakzaam oog op veiligheids- en leveringskwesties | IHS Markit
• Andriy waarschuwde dat de brandstof nu het kritieke probleem is. Tenzij boeren diesel kunnen krijgen om hun apparatuur te laten draaien, zal het boerenwerk in het voorjaar onmogelijk zijn en zullen de oogsten van dit jaar gedoemd zijn. "Boeren zijn wanhopig", zei hij. "Er is een groot risico dat we niet genoeg voedsel hebben om onze mensen te voeden. Neroba van Maxigrain zei dat boeren te maken hebben met brandstoftekorten omdat militaire behoeften prioriteit hebben. 
• Hoge prijzen voor aardgas - een belangrijke input voor kunstmest - deden de kunstmestprijzen stijgen, dus sommige boeren stelden aankopen uit. De Oekraïense boeren liepen vast, wat de vrees voor wereldwijde voedseltekorten | Reuters
• Europese sancties, en het eventuele Russische antwoord, zal de handel van welke aard ook belemmeren. Rusland kan geen kunstmest leveren, en ook geen aardgas waarmee Europa zijn eigen kunstmest zou kunnen maken. De Commissie verwacht dat de sancties een grote impact zullen hebben op de Europese agrifood-sector.
• Landbouwministers lassen extra vergadering in over gevolgen Oekraïne voor sector | Agraaf.nl - Landbouwnieuws voor West-Nederland De havens aan de Zwarte Zee, van waaruit het overgrote deel van het graan wordt getransporteerd, zijn onbruikbaar, en verwacht wordt dat die situatie niet meteen verholpen zal zijn als de gevechten voorbij zijn. Maar zelfs al zouden de havens operationeel zijn, dan zal de handel stil blijven liggen. Er wordt bijvoorbeeld geen certificering uitgevoerd op het graan dat voor de wereldmarkt bestemd zou zijn.

Problemen zijn dus:

Boeren kunnen niet aan zaden komen

Boeren kunnen niet aan brandstof komen om de landbouwmachines te bedienen

Er zijn geen havens open

Er is geen certificering

Oekraïense minister wil het graan voor eigen bevolking

Waar halen Oekraïense boeren hun zaad vandaan?

• De volgende bedrijven behoren tot degenen die actief zijn in de Oekraïense zaadmarkten sector. Oekraïne zadensector houdt een waakzaam oog op veiligheids- en leveringskwesties | IHS MarkitDe

Terwijl ik zo bezig ben het een en ander uit te zoeken, stuit ik op iets wat ik niet wist en wat er momenteel ook speelt.

Duurzaamheidsambities in landbouw onder druk door oorlog Oekraïne | KRO-NCRVJeroen Candel, universitair hoofddocent in voedsel- en landbouwbeleid aan de Wageningen Universiteit, vindt het beangstigend dat de plannen om de klimaat- en milieuproblemen te bestrijden nu weer een lagere prioriteit lijken te krijgen: "Een voedselcrisis is een enorm angstbeeld, dat ik begrijp. Maar als het gaat om de Europese Unie veroorzaakt Oekraïne op dit moment alleen problemen op het gebied van veevoer, vooral voor varkens.

greenpeace/wat-zijn-gevolgen-oorlog-oekraine-voor-voedsel/ - 

• Oekraïne en Rusland zijn belangrijke exporteurs van granen en oliehoudende zaden naar de EU. Maar deze invoer speelt een beperkte rol in de totale graanvoorziening van de EU – het grootste deel van de granen in de EU wordt (steeds meer) gebruikt voor diervoeding – niet voor menselijke voeding. Ook binnen Europa zouden we juist meer landbouwgrond beschikbaar moeten maken om graan of ander voedsel voor mensen te telen. Uit een analyse van Europese inzet van landbouwgrond bleek namelijk dat in 2018/2019 62% van alle graangewassen werd gebruikt om dieren te voeren, 12% in de industrie en als biobrandstof, terwijl slechts 23% voor menselijk voedsel werd aangewend.
• Rusland is 's werelds derde grootste producent van olie (na de VS en Saoedi-Arabië) (gebruikt voor tractoren), aardgas (Rusland levert ongeveer 40% van de huidige invoer van de EU), als meststoffen (kalium, stikstof), die worden gebruikt om kunstmest te produceren. Kortom de oorlog leidt tot extra prijsstijgingen van het industriële landbouwsysteem door stijgende kosten voor deze inputs, evenals voor veevoer.

Landbouwlobby in Nederland tracht verduurzaming landbouw uit te stellen 

          Greenpeace:

• Zo lobbyde o.a. de landbouwlobbykoepel COPA COGECA in Brussel tegen de Farm to Fork strategie. Dat is onacceptabel, omdat elke nieuwe crisis die zich ontvouwt, de neiging heeft om de bestaande crises waarmee we al worden geconfronteerd te verergeren. 
• Ook in Nederland werden de recente verduurzamingsplannen van het kabinet in twijfel getrokken door kalvermesterij Van Drie, en belangenbehartigers van de varkenssector en de veehandelaren. De Rabobank stelt ook dat verduurzaming 'tijdelijk in de ijskast' zou moeten worden gezet. Ook lobbyclub LTO opperde dat het met het verduurzamen van de landbouw maar wat minder moet. En op 15 maart jl. werd zelfs een motie in de Tweede Kamer aangenomen om de Europese verduurzamingsplannen kritisch te beoordelen. 

Heb ik nu antwoorden gevonden op mijn vragen?

Ik ben nu wel het een en ander te weten gekomen, maar heb nu andere vragen gekregen.

• Waarom wordt er niet alles op alles gezet om die oorlog te beëindigen? Willen wij als wereld echt op ons geweten hebben dat er hongersnood uitbreekt in Afrika? Een continent waar al grote droogte heerst en klimaatvluchtelingen brengt. Vluchtelingen die we hier gelukszoekers noemen? 
• Na het lezen van dit alles vraag ik me af in hoeverre Oekraïners zelf nog land bezitten. Ik heb het de afgelopen 2 dagen dat ik hiermee bezig ben niet kunnen vinden. Is veel van de grond in buitenlandse handen? Is daarom het Westen zo terughoudend geweest om Rusland de verzekering te geven dat Oekraïne niet bij de NAVO komt? 
• Wanneer je allerlei wapentuig naar Oekraïne kunt sturen, kun je dan geen zaden, kunstmest en mensen die certificeren naar Oekraïne sturen? 
• Ik begrijp nu dat veel van de Oekraïense landbouwgrond gebruikt wordt voor het exporteren van veevoer. Die export krijgen we dus het komende jaar niet, want boeren kunnen geen mais zaaien. Waar halen varkensboeren dan vanaf nu hun mais vandaan? Zou het dan niet logisch zijn dat deze tak van landbouw drastisch gaat verminderen in Nederland? Zijn daarom de lobbyisten zo hard bezig tegenstand te leveren? 
• Waar liggen nu de voorraden meel en zonnebloemolie die niet in onze supermarkten liggen? 

Toen er in de jaren 90 zo hard werd gedemonstreerd tegen de globalisering ging dat allemaal min of meer langs me heen. Ik begreep niet wat er zo erg aan is en ik deed ook geen moeite het uit te zoeken. Maar nu, nu vraag ik me af, is het feit dat Oekraïne en Rusland de graanschuur is van de wereld zoals ik steeds hoor een gevolg van globalisering? Ik lees dat Oekraïne veel vruchtbare grond heeft. Maar ik herinner me nog goed de korenvelden in Nederland. Is onze grond minder? 

Greenpeace: Een van de grootste bedreigingen voor de voedselzekerheid hangt samen met klimaatverandering en ecologische ineenstorting. Deze problemen niet met absolute urgentie aanpakken, is het slechtste wat Europa zou kunnen doen. In plaats van het terugdraaien van beleid dat de Europese voedselsoevereiniteit, klimaat en natuur dient moeten op korte termijn dringend oplossingen worden gezocht die de veerkracht van ons voedselsysteem op de lange termijn juist ondersteunen. We ondersteunden dan ook, samen met 84 andere organisaties, deze oproep aan de Europese Commissie. En ruim 500 (internationale) wetenschappers ondertekenden een oproep om Europees landbouwbeleid juist verder te verduurzamen, minder dierlijk en meer plantaardig voedsel te verbouwen, minder te verspillen en minder kunstmest te gebruiken.