In het Paradijs voor de vrouw

 

Voor mijn boekenproject las ik het boek ""In het Paradijs voor de vrouw/ "Au bonheur des dames""" van Emile Zola. De naam van de schrijver ken ik alleen omdat ik het weet dat hij het in 19-e eeuwse Frankrijk op nam voor de Joodse kapitein Alfred Dreyfus, die ten onrechte van spionage was beschuldigd.

Het boek was onbekend voor mij, maar het leek me een leuk, onverwacht onderwerp. In deze roman uit 1883 beschrijft Zola een nieuw opgericht warenhuis, De eigenaar heeft allerlei panden opgekocht en er een eenheid van gemaakt. Hij verkoopt ""alles"", de prachtigste stoffen en dameskleren voor een prijs zoals niet eerder gezien en verder alles wat iemand zich naar voor kan stellen.  Hij gebruikt hierbij  marketing technieken die onbekend zijn. Zoals het terug mogen brengen van artikelen die tegenvallen. Door de winkel zo in te richten dat vrouwen ""gedwongen worden"" meer te kopen dan wat zij willen. Door het hanteren van vaste prijzen, het thuis bezorgen en de mogelijkheid per catalogus te kopen. Kopen in de winkel moet een belevenis zijn en de vrouwen zijn er gek op. Zij kopen niet meer bij de hun bekende kleine winkeliers eromheen, zoals zij eerder gewend waren. Maar kunnen nu alles in 1 pand kopen. Winkeliers eromheen gaan met lede ogen hun ondergang tegemoet. Sommigen zijn gelaten, anderen vechtlustig. Maar hun weerstand heeft geen zin, ze verliezen uiteindelijk toch en het warenhuis breidt uit,

 

De beschrijvingen van de waar die verkocht wordt is erg beeldend en uitgebreid, ik heb stofnamen gelezen die ik eerder niet kende. Heel eenvoudig wordt het kapitalistische systeem uitgelegd.

Vrouwen komen in dit boek niet erg lovend te voorschijn. Hun hebberigheid, hun spilzucht het wordt allemaal breed uitgemeten. Een van de rijke dames word zelfs op diefstal betrapt. Met glazige ogen lopen de vrouwen rond, met een blik in hun ogen die niet veel goeds beloofd. Ik moest een beetje grinniken om deze beschrijving.  Bij ons in de stad is onlangs een Primark geopend met onwaarschijnlijk lage prijzen. Het is er druk, drukker, drukst en ook hier lopen vrouwen met verhitte gezichten en glazige ogen rond.

Door de roman heen loopt de liefdesgeschiedenis van Denise, een arm meisje, die voor haar twee broertjes moet zorgen en binnen de winkel van jongste bediende opklimt tot 1-e verkoopster en Octave Mouret, de eigenaar van de wereld.

Eerder vertelde ik dat Proust een boekenreeks van 7 delen schreef. Terwijl ik dit boek van Zola lees zoek ik via internet meer informatie en ontdek dat dit boek van Zola tot een reeks van 20 boeken hoort. Hierin beschrijft Zola de sociale problemen van zijn tijd. 

In Les Rougon-Macquart beschrijft Zola de levens van verschillende leden van dezelfde familie, over een aantal generaties en een aantal takken verspreid. Op die manier komen in de twintig romans alle lagen van de Franse samenleving onder het Tweede Keizerrijk aan bod. De serie was bedoeld als verholen kritiek op het keizerlijke regime en de sociale laag waarop die steunde, als duidelijk blijkt in de eerste roman van de serie La conquête de Plassans (als vierde verschenen, in 1874). Ook al was het keizerlijke bewind gevallen voor Zola goed en wel tot uitvoering van zijn gigantische project kon komen, hij oordeelde het toch de moeite waard het af te maken. Alle delen laten zich lezen als een aparte roman. De verschillende delen worden in het laatste deel (Le docteur Pascal) met elkaar in verband gebracht. In dit deel zet Zola de basisprincipes van zijn literaire doctrine uiteen.

In een beeldende taal wordt uitgelegd wat het betekent wanneer er in een stad aan grootscheepse stads vernieuwing wordt gedaan en wat het voor gewone mensen betekend. Voor ons lijkt het alsof Parijs altijd zo is geweest zoals wij het kennen met zijn brede boulevards. Maar dit alles is pas in de 19-e eeuw tot stand gekomen.

Le Bon Marche
 

Wie heeft dit nieuwe Parijs vormgegeven?

Georges-Eugène Haussmann

 

De in Parijs geboren Haussmann beschreef in 1826 heel minutieus zijn dagelijkse wandeling naar school, van de St. Augustin kerk naar het plein voor het Panthéon. De route is alleen nog te volgen op een plattegrond van vóór 1853, want vrijwel alles wat hij beschreef is later op zijn eigen gezag afgebroken of veranderd. Hij liet zijn geboortehuis slopen om plaats te maken voor een kleine place ter afronding van de boulevard die zijn naam kreeg. Uit zijn beschrijving bleek diepe weerzin tegen de buurten die hij dagelijks moest doorkruisen en waarvoor hij woorden gebruikte als 'haveloos', 'schandelijk', 'onterend', 'miserabel' en 'een riool'. Het was een wandeling door de tijd, van de middeleeuwen naar het achttiende eeuwse Parijs, van smerigheid naar orde, van gotiek naar classicisme. De kronkelige, smalle straatjes en oude gebouwen konden hem in geen enkel opzicht bekoren. Hij vond ze weerzinwekkend, lelijk en ongezond en toen hij vanwege zijn kwetsbare longen uit de smerige, benauwde stad in frisse schone berglucht terechtkwam, was voor hem voorgoed de relatie gelegd tussen vuiligheid en ziekte.

 

Tussen 1827 en 1848 waren in de straten van Parijs acht keer de barricaden opgericht, altijd in het oostelijk deel van de stad. In drie gevallen bleek het te gaan om de prelude van een revolutie. Met cholera-epidemieën in 1832 en 1849 en een explosief toenemende bevolking nam de chaos in de loop van de negentiende eeuw snel toe en werd het voller en smeriger in Parijs.

Steeds vaker werden in deze jaren protesten gehoord tegen de barbaarse sloop van de middeleeuwse stad, die in vele ogen alleen maar was bedoeld om het opwerpen van barricaden tegen te gaan en om het regeringsleger snel te kunnen laten oprukken door overzichtelijke, vrije schootsvelden. De oude gotische stad werd om zeep geholpen om de stadsguerrilla te weren, zo luidde de kritiek.

 

Het transport kreeg de stations, de handel de Tribunal de Commerce, het stadsbestuur het Hôtel de Ville, de cultuur kreeg het dominantste en meest feestelijke gebouw, de Opéra Garnier, in oud-Parijs restaureerde Viollet-le-Duc de Notre Dame en nieuw-Parijs kreeg de Eglise St. Augustin. Openbare monumenten en pleinen gaf Haussmann ook nadrukkelijk een rol in de krachtige ordening van de ruimte waarmee hij het verwarrende, stedelijke leven onder de knie probeerde te krijgen. Etoile, Place de la Bastille, Place de la Concorde, Place d'Italie, Place de la Republique waren onder andere zijn knooppunten in het weefsel van zichtlijnen dat het partituur vormde voor zijn magistrale stedelijke composities. De grote, gezichtsbepalende gebouwen die tijdens zijn prefectuur ontstonden, Hittorff's Gare du Nord, Garnier's Opera, Duc's Palais de Justice waren allemaal het gevolg van particuliere opdrachten. recensie/haussmann-baron-van-de-boulevards 

 

Prachtige foto's van het oude Parijs:

skyscrapercity

 

the-history-of-the-grands-magasins

En
de kaart die ik erbij schilderde