Voor mijn boekenproject 2015 las ik in augustus John Updike's ""Dorpen"". Ik vertelde al eerder dat ik nooit van te voren een plan heb wanneer ik naar de bibliotheek ga. Ik loop langs de rijen boeken en ineens springt een schrijver of een titel of een kaft eruit en denk ik, he, daar heb ik zin in. Zo ook met dit boek. Ik was benieuwd naar de inhoud.
Ik las het boek tot de helft met plezier daarna ging het me zo irriteren dat ik zelfs stukken heb overgeslagen. En dat terwijl mijn voornemen bij dit project was om echt alles te lezen, niets over te slaan, niet stiekem vooruit te kijken etc.
De hoofdpersoon, Owen zoekt zijn vrouw, Julia. Na korte tijd een flashback en Owen is een jongetje in de jaren 50 in een Amerikaans dorp. Het is leuk om de ontwikkelingen mee te maken. Hij gaat naar school, naar college, wordt een computer freak, experimenteert wat op seks gebied met een vriendinnetje. Ik word meegenomen in de tijd, de kleuren, de geluiden, beginnende reclame en consumptiemaatschappij. Owen ontwikkelt samen met een vriend een hardware computerprogramma waar hij geld mee verdient. Om een voorbeeld te geven van een sfeer- en tijdtekening, Owen zegt tegen zijn vriend;"" Stel je eens voor, over een paar jaar heeft iedereen een computer zo groot als een ijskast"".
Owen wordt verliefd op Phyllis, een roodharige schone, met een prachtig bijna doorschijnende witte huid. Zij studeert wiskunde en geldt als geniaal. Zij is een beetje vaag en Owen weet niet zeker of ze nu een relatie hebben. Maar op een goed moment vertelt Phyllis dat ze haar ouders heeft gezegd dat ze verloofd zijn. Want ze zal nu eenmaal ooit moeten trouwen, dus net zo goed nu. Ze krijgen 4 kinderen. Owen vertelt een buurvrouw dat het allemaal zo snel gaat en dat hij zelf niet goed beseft hoe dit nu allemaal kan. Op dit moment begint mijn irritatie te groeien. Want hoezo? Was hij er zelf niet bij? Hij krijgt een relatie met zijn buurvrouw. O.k. kan gebeuren. De buurvrouw vraagt of Phyllis niet weet dat er voorbehoedsmiddelen zijn wanneer Owen vraagt of hij een condoom moet gebruiken. Dit irriteert mij ook, want waar is de geniale Phyllis gebleven? Daarna barst het in alle hevigheid los. Owen heeft geen seks met 1 buurvrouw, nee, zo'n beetje met elke vrouw die hij tegenkomt. En Phyllis heeft het misschien wel door, maar Phyllis is nu eenmaal vaag, ook nu.
Tegen de tijd dat Owen Julia ontmoet (weten jullie nog, de Julia die hij in het begin van het boek zoekt) en Phyllis vertelt dat hij wil scheiden, krijgt Phyllis een vreselijk auto-ongeluk en gaat dood. Owen trouwt met Julia.
Na de seksscènes met de eerste buurvrouw die ik braaf las, volgen er bladzij, na bladzij meer. Owen die zich uitleeft en Phyllis die al truttiger wordt. Ik vroeg me af waarom beschrijft Updike dit zo? Op een gegeven moment dacht ik, misschien doet John Updike het expres. Om de dubbele moraal van de jaren 50, begin jaren 60 te benadrukken. Wanneer dit het geval is deed hij het knap, want hij kreeg mij op de kast.
Later ben ik wat meer over Updike gaan lezen en besef ik dat dit niet zijn bedoeling is geweest. Het gaat hem niet om een dubbele moraal. Hij beschouwt seks als onderdeel van het leven en wil dit beschrijven. Wat mij echter ergert is wanneer een mannelijke schrijver over seks schrijft en pretendeert een vrouw te begrijpen. Die ergernis is zo groot dat ik misschien 10 jaar lang geen mannelijke auteurs meer wilde lezen. Ik dacht nog, toen ik met dit project begon en ook weer mannelijke auteurs ging lezen ""het valt me reuze mee" Maar nu met deze schrijver weer irritatie alom.
Seks en religie waren volgens de in New England getogen Updike (Shillington, Pennsylvania 18 maart 1932) een ‘nuttig tweespan’ en ‘een brandende aanwezigheid’. Geen wonder dat het ook de overkoepelende thema’s zijn van zijn romans en verhalenbundels, die zich voor een groot deel afspelen in slaapstadjes waar de Amerikaanse Droom allang veranderd is in een nachtmerrie.
Onder het motto ‘als je het beschrijft, vertel dan ook maar wat er gebeurt en trek niet opeens de gordijnen dicht’ ontwikkelde Updike zich tot een van de beste schrijvers over seks. nrc/_John_Updike
Uit obstinaatheid en sympathie voor Phyllis schilderde ik haar. Ik wilde haar weer tot leven wekken. En gun haar meer kansen dan ze nu heeft gehad.
