In april 1864 overleed Dostojevski's broer, die grote schulden achterliet. Dostojevski sloeg met zijn vrouw Anna op de vlucht voor de schuldeisers en zocht genezing van zijn astma en epileptische aanvallen bij de geneeskrachtige bronnen van Centraal Europa. Ze trouwden op 15 februari 1867, twee maanden later verhuisden ze naar West-Europa, waar ze tot 1871 zouden blijven. D´Hamecourt baseert zijn boek op de brieven die Dostojevskt schreef en op de brieven van zijn vrouw. Peter d´Hamecourt maakt in onze tijd dezelfde reis als de Dostojevski maakten.
De Dostojevskis verblijven in verschillende steden in Dresden, Bad Homburg, Wiesbaden en Geneve in armoedige omstandigheden. Dostojevski probeert aan geld te komen door te gokken. Hij laat zijn vrouw alleen en trekt naar een stad waar hij kan gokken. Niet alleen hun weinige geld, ook de kleding en sieraden van zijn vrouw. Zij moeten bedelbrieven schrijven naar familie en vrienden en wanneer er geld binnen komt vergokt hij een deel. Anna blijft geduldig achter hem staan, hoewel zij zich alleen voelt en zich zorgen maakt. Over hun armoede, over mogelijk amoureuze escapades van Dostojevski.
Dostojevskij ergert zich aan de Duitsers, aan de Zwitsers, aan Europa. Hij ontwikkelt een idee van de Russische ziel, geent op het ortodoxe Christelijke geloof en de tzaar. De Russisch-Orthodoxe Kerk (ongedeeld en trouw aan de tradities) zou alle andere kerken overbodig maken. Dostojevski begon een groot wantrouwen te ontwikkelen met betrekking tot de revolutionaire gedachten in het westen en in Rusland. Peter d´Hamecourt maakt regelmatig een vergelijking met de huidige poltieke machthebbers.
Dostojevski waardeerde en had voor zijn schrijven doorgaans behoefte aan een regelmatige en geordende routine. Anna, met haar kalme en betrouwbare karakter, bleek wat dat betreft een uitstekende hulp. Hij schreef tot laat in de nacht, werd ‘s ochtends laat wakker, ontbeet met Anna, en werkte dan door tot laat in de middag, waarna ze dan gingen eten. Na het eten ging hij vaak in zijn eentje naar een café voor een kop koffie en om de kranten te lezen, ook een paar uit Rusland. Hij was bijzonder geïnteresseerd in het Russische nieuws over het nieuwe jurysysteem en de ontwikkelingen bij de spoorwegen, beiden zaken die hij krachtig steunde. ’s Avonds keken ze soms rond in de dure winkels van de stad, en wees hij op dingen die hij voor haar zou kopen als ze rijk zouden zijn. Helaas was echter het tegenovergestelde het geval, en vaak liepen ze overdag naar het postkantoor in de hoop dat er geld uit Rusland zou zijn aangekomen. ’s Avonds in hun appartement stak hij dan de kachel aan, dronken ze koffie en las hij haar voor uit De Idioot, of dan lazen ze wat, vooral Franse schrijvers. Hugo, Balzac en George Sand waren een aantal van zijn favoriete schrijvers, en hij wees Anna bij het lezen de weg. Het is aangrijpend te lezen over de dood van het dochtertje in Geneve.
Ik lees o.a over Catharine de Grote. Ik wist niet dat zij van oorsprong een Duitse prinses was. Na haar huwelijk en verhuizing naar Rusland trokken veel Duitse kolonisten met haar mee en bevolkten Oekraine en het Wolgagebied. Ik wist ook niet dat veel van hun nazaten terugkeerden naar Duitsland. Vanaf het begin van de jaren 80 en vooral na de val van het communisme in Oost-Europa emigreerden veel Wolga-Duitsers terug naar Duitsland, In de jaren 1990 maakte de Duitse overheid het moeilijker om Russen van Duitse afkomst in Duitsland te laten wonen vooral als ze niet het Wolga-Duitse dialect spraken. wiki/Sovjetrepubliek_der_Wolga-Duitsers
ruslandduitsers-keerden-massaal-terug-naar-duitsland
In 1867, een paar weken na hun aankomst in Genève, woonden het echtpaar Dostojevski een zitting bij van het Congres van de Liga voor Vrede en Vrijheid, dat bijeengeroepen was temidden van de angst voor een mogelijke Frans-Pruisische oorlog. Zij ontmoeten hier o.a. Garibaldi, de Italiaanse vrijheidsstrijder. verbodengeschriftende-dostojevskis-in-geneve
Peter d´Hamecourt spreekt met meerdere Dostojevski kenners, meestal is hij het niet met hen eens, ik heb geen idee wie van hen gelijk heeft. Zijn zij nu kritiekloze bewonderaars? Is hij een vooringenome Westerse criticus? Ik heb werkelijk geen idee. Door het gokken van Dostojevski zo te benadrukken, zijn antisemitisme, zijn afzetten tegen Westerse waarden, zijn geloof in de Russische ziel en de link te leggen naar de huidige Russische leiders neemt Peter d´Hamecourt een standpunt in. Hij slaagt er niet in mij duidelijk te maken wat die Russchische ziel nu eigenlijk inhoudt. Ik blijf een vaag idee houden. Aan het eind van het boek wordt Dostojevski als een held binnengehaald in Rusland. Peter d´Hamecourt noemt hem geniaal.
BOEKENPROJECT 2019
In het spoor van de Russische Ziel - Peter d´Hamecourt
Mijn Amerika - Mart Smeets
Rose - Rosita Steenbeek
Ik kom terug - Adriaan van Dis
