Een branie dat was ze, Mina Kruseman, een van de activistes van het eerste uur
Ze werd in 1839 geboren in Nederlands-Indië. In 1854 keerde het gezin terug naar Nederland. Twee zusters overleden vroegtijdig aan TBC, maar volgens Mina lag er aan de ‘tering’ een diepere oorzaak ten grondslag: de chronische verveling van een vrouwenleven, al dan niet ingebed in een gearrangeerd huwelijk. Mina paste voor dat perspectief. Een vrouw moest in haar eigen levensonderhoud kunnen voorzien. Kruseman ging naar het conservatorium in Brussel, Ze wilde met een zangcarrière haar eigen geld verdienen. Als zangeres had Mina Kruseman weinig succes. In Nederland had ze geen succes. Mina Kruseman ging naar Parijs om haar opleiding voort te zetten. Uiteindelijk probeerde zij haar geluk in de USA. Als artiestennaam koos ze Stella Oristorio di Frama. Hier had ze marginaal succes.
Ik kijk er iedere keer van op hoezeer in deze periode vrouwen over de hele wereld reisden. Ik kijk er zo van op omdat de jaren ervoor vrouwen alleen konden reizen wanneer zij in het gezelschap van een man waren. Toen Jane Austen, de Engelse schrijfster haar verloving uitmaakte, moest zij wachten tot haar broer met zijn koets haar kwam halen. Tussen deze gebeurtenis en de tijd waarover ik nu las zitten maar enkele tientallen jaren. Dit was dus een tijd van grote veranderingen.
Mina Kruseman profiteerde van de voordelen van de Industriële Revolutie. Werd voorheen veel van de productieprocessen thuis of op de boerderijen gedaan, tijdens de Industriële revolutie werd de productie enorm opgevoerd door de komst van machines. Het handwerk verdween en arme mannen en vrouwen moesten in fabrieken werken, terwijl middenklasse- en rijke vrouwen geacht werden thuis te blijven, voor hen werd alleen moederschap en zorgen voor kinderen een bestemming. Er was echter in de tijd na de Napoleontische oorlogen een enorm vrouwenoverschot. Niet elke vrouw kon trouwen. Dit legde een bodem voor de opkomst van het feminisme. Vrouwen wilden financiële onafhankelijk kunnen krijgen d.m.v. werk en niet afhankelijk zijn van de goodwill van hun familie. Door de uitvindingen van het treinvervoer en de stoomscheepvaart werd de wereld opengelegd en ook vrouwen die alleen-of samen reisden konden hier gebruik van maken. Feministes als Alida Jacobs reisde naar Indonesië, Zuid-Afrika, China. Onlangs was de mooie tv serie van Step Vaesssen te zien. Zij volgde het spoor van Alida Jacobs in Indonesië, Zuid-Amerika, China. Wereldwijd werden feministische congressen en tentoonstellingen gehouden.
Mina Kruseman schreef haar eerste roman, Een huwelijk in Indië, toen ze in Amerika was. Het boek was een aanklacht tegen het huwelijk waar de vrouw een ondergeschikte positie ten opzichte van de man aannam. Om reclame voor haar boek te maken, was ze een voorleestournee begonnen met het hoofdstuk "Uit het leven van een dokter". Kruseman maakte zelf een toneelbewerking van Een huwelijk in Indië onder de titel De echtscheiding. Dit toneelstuk werd zes keer opgevoerd met Kruseman in de hoofdrol.
Toen ze terug was in Brussel kreeg ze het artikel van de Franse schrijver Alexandre Dumas onder ogen. Hij schreef een anti-feministisch artikel genaamd l'Homme-Femme - De "manvrouw". Onder haar artiestennaam Stella Oristorio di Farma schreef Mina en fel betoog tegen het artikel van Alexandre. Na haar eerste publicatie besluit Mina onder haar eigen naam door Nederland en België te reizen om de emancipatie van vrouwen onder de aandacht te brengen. Ze vind een medestander in de feministe Betsy Perk en besluiten samen verder te reizen. Ze vertelden overal hun ideeën over liefde, huwelijk en de opvoeding van meisjes. Als snel bleek dat Mina een stuk radicaler was dan Betsy en hun wegen scheidden zich alweer na één jaar. Mina ontdekt dat zij aanleg heeft voor theater. De voordrachten die zij geeft trekken mensen. Zij heeft een vorstelijk postuur, een welluidende stem en zij voelt zich als een vis in het water op het podium. Een deel van de toeschouwers noemden haar haar een "brutale meid". Brutaal zijn was iets wat absoluut niet hoorde bij een vrouw die vooral deugdzaam en volgzaam hoorde te zijn in die tijd. Maar Mina had ook bewonderaars, Multatuli en het publiek wilde haar graag zien spreken en was bereid daar voor te betalen.
MULTATULI
Door die persoonlijke nederlaag was het land haar te klein geworden. Op 1 september 1877 vertrok Kruseman naar haar geliefde Indië. Ze zette in Soerabaja een schooltje op, waar ze haar leerlingen vooral liet profiteren van haar voordrachtskunst en zangtalent. De Indische pers smulde van het ‘sensatienieuws’ dat Kruseman met een van haar leerlingen was getrouwd, de bijkans twintig jaar jongere Frederik Hofman. Kruseman was alsnog ‘met bolle zeilen de veilige haven van den echtelijke staat binnengelopen!’, wist de plaatselijke verslaggever te melden. Maar Kruseman had haar Hofman helemaal niet getrouwd. Wel raakte ze zwanger van hem, waarna het stel spoorslags de gordel van smaragd verliet. Ze was trots op haar nieuwe rol van ongehuwde moeder en tartte de burgerlijke moraal door met haar jonge minnaar samen te gaan wonen. De relatie hield vijfendertig jaar stand.
De laatste 25 jaar van haar leven woonde Kruseman weer in Parijs. Ze smaakte nog het genoegen om door een nieuwe generatie feministes ‘ontdekt’ te worden.
damescompartiment
Biografieproject 2019
Branie, het leven van Mina Kruseman - Annet Mooij
Claude Debussy - Hartstochtelijk houd ik van muziek
Michelle Obama - Mijn verhaal
Arthur Japin - Zoals dat gaat met wonderen
Michelle Obama - Mijn verhaal
Arthur Japin - Zoals dat gaat met wonderen
McCartney over McCartney - Paul du Noyer
