Op zoek naar een antwoord. Waarom werd de wereld zo anders dan ik me als tiener voorstelde?

Dit jaar ben ik op zoek naar antwoorden op mijn vraag waarom de wereld zo anders is geworden dan ik als tiener verwachtte. Ik verwachtte niet dat er 40 jaar later een gigantische economische ongelijkheid zou zijn ontstaan. Ik dacht eerder dat we tot een eerlijker verdeling zouden komen.

Waarom gebeurde dit zo? Pas nu, na het lezen van enkele boeken en zoeken op internet begin ik iets te begrijpen van de politiek-economische veranderingen die er in de jaren 80 doorgevoerd werden.

Vragen die ik heb:

• Hoe ontstond de economische ongelijkheid?
• Hoe bereikten neoliberale economen politici als Thatcher, Reagan, Lubbers etc??
• Waarom begreep ik het indertijd niet wat er speelde?
  

‘Er is niet gezegd: we gaan nu alles op de schop gooien. Eigenlijk was de boodschap: we gaan het slimmer regelen. En daar is natuurlijk niemand tegen. De bezuinigingen en markthervor­mingen zijn bewust zo ingevoerd dat grote protesten voorkomen werden. Men paste een salamitactiek van kleine ingrepen toe. De pijn van een besluit werd doorgeschoven naar het volgende jaar en de vakbonden werden altijd uitgenodigd voor overleg, maar kregen weinig gedaan
Lees hier: Geruisloze-doorbraak-van-neoliberalisme

In die tijd kwam ik niet in aanraking met de denkbeelden zoals hieronder beschreven. Ik was niet geabonneerd op een krant en sociale media bestonden niet. Ik had herinner me nu ook een periode geen tv. Heel globaal wist ik wel wat er speelde, maar echt goed begrijpen welke enorme veranderingen er gaande waren, deed ik niet.

Film: political theory Hayek

OPKOMST NEO LIBERALISME IN DE JAREN 80

De jaren 80 waren cruciaal. Het neo-liberalisme van Thatcher, Reagan, Lubbers werd de heersende stroming. In tegenstelling tot het Keynesiaanse beleid van voor de jaren 80, vonden Thatcher en Reagan het noodzakelijk dat de overheid zich zo min mogelijk bemoeide met de economie.   In Nederland kwam Ruud Lubbers aan de macht en begon met bezuinigingen. bezuinigen-en-hervormingen-in-de-jaren-80 Het komt  neer op het inkrimpen van de publieke sector, het verlagen van de lonen in de publieke en private sector en het terugdringen van de uitgaven aan de sociale zekerheid, minder belastingen, minder regulatie en minder overheidsuitgaven. “De markt beschikt over magie waarmee de economische crisis opgelost kan worden”, aldus Reagan.

Wat was er aan de hand toen deze leiders naar voren kwamen? 

Waar was hun handelen een reactie op? 

Inflatie
⦁ Inflatie kan ontstaan na politieke crises, revoluties, oorlogen
⦁ Hoewel over de oorzaken van deze inflatie onder economen verschillend wordt gedacht, wordt vrij algemeen aangenomen dat  inflatie  vermoedelijk wordt veroorzaakt door de relatieve toename van de hoeveelheid geld ten opzichte van de aanwezige economische productie. Wanneer de maatschappelijke geldhoeveelheid toeneemt en er geen hogere productie van het land tegenover staat, zal het gemiddeld prijspeil door de toegenomen vraag naar goederen stijgen.

De oliecrisis
⦁ Het zorgde definitief voor een einde van een groot deel van de Nederlandse industrie.
⦁ De oorzaak van de oliecrisis van 1979 lag in de onrust in het Midden-Oosten waar de sjah van Perzië, Mohammed Reza Pahlavi, tijdens de Iraanse Revolutie moest vluchten om plaats te maken voor de Iraanse islamitische leider ayatollah Khomeini. Het nieuwe regime zette de olie-export weliswaar weer in gang, maar bood een lager volume op de markt aan waardoor de prijzen stegen.

Werkgelegenheidsplannen 
⦁ Het creëren van banen in de publieke sector en het stimuleren van de economie zorgde voor begrotingstekorten.

Hoe verbreidde het idee neoliberalisme zich?

Het Walter Lippmann Colloquium

Een in augustus 1938 in Parijs door de Franse filosoof Louis Rougier georganiseerd symposium voor liberale intellectuelen en economen.

De opzet van het symposium was om een nieuw liberaal alternatief te ontwikkelen voor het in populariteit afgenomen klassiek-liberalisme en de als bedreigend ervaren opkomst van het collectivisme, socialisme en totalitarisme (nazi-Duitsland en de Sovjet-Unie). De Franse econoom Bernard Lavergne en de Duitse econoom Alexander Rüstow stelden de term 'neoliberalisme' voor. De aanwezigen richtten een organisatie op die zich zou inzetten voor de promotie van het liberalisme, het Comité international d'étude pour le renouveau du libéralisme (CIERL), maar door de Tweede Wereldoorlog kwam hier weinig van terecht. Later richtte Friedrich von Hayek de Mont Pelerin Society op, geïnspireerd door het CIERL.

Er waren zesentwintig aanwezigen op het colloquium, waaronder de meest prominente liberale intellectuelen van die tijd, zoals Friedrich von Hayek en Ludwig von Mises. Ook aanwezig waren o.a. Wilhelm Röpke, Michael Polanyi en Raymond Aron.  Walter_Lippmann

zoeken springen

De Mont Pèlerin Society (MPS)

Een besloten genootschap van liberale denkers. De MPS werd opgericht in 1947 door Friedrich Hayek en is vernoemd naar de Zwitserse berg waar de eerste bijeenkomst plaatsvond. Sinds 1947 organiseert het genootschap minstens een congres per jaar; wat daar besproken wordt is in beginsel geheim, zodat deelnemers volledige vrijheid van spreken hebben. De MPS wordt beschouwd als de opvolger van het Colloque Walter Lippmann en de belangrijkste organisatie van het naoorlogse neoliberalisme. Bekende leden waren, behalve Hayek, Ludwig von Mises, Milton Friedman, Karl Popper en Michael Polanyi. 

• De noodzaak tot verspreiding van neoliberaal gedachtegoed buiten academische kringen was vanaf het begin een doelstelling van de Mont Pèlerin Society. Deze financierde denktanks als de Heritage Foundation en het American Enterprise Institute om de ideeën van Hayek, Friedman e.a. te verspreiden onder studenten, docenten, beleidsmakers, opiniemakers en journalisten.
• Een andere factor die vooral de Amerikaanse geesten rijp maakte voor een opleving van kapitalistische waarden was de verspreiding van libertarische ideeën, met name door de uiterst populaire romans van Ayn Rand. Haar bestseller Atlas Shrugged wordt door Hans Achterhuis omschreven als niets minder dan een "kapitalistisch manifest", dat een utopisch beeld schetst van kapitalisten die de gehele maatschappij naar hun evenbeeld omvormen en alle intermenselijke relaties tot geldhandel reduceren.^{wiki/Neoliberalisme}
• In Nederland begon zich een neoliberaal netwerk te vormen, geleid door figuren als Heemaf-directeur Henri Keus, die in contact stond met Wilhelm Röpke en een Federatie van Nederlandsche bedrijven ter bestrijding van economische dictatuur en ter bevordering van het particulier initiatief oprichtte. Ter verspreiding van neoliberale ideeën onder het volk werd het Comité Burgerrecht gesticht, dat via 'infiltratie' van de ideeënwereld van gewone mensen (door o.a. het aankopen en bijsturen van populaire tijdschriften) de politieke partijen wilde beïnvloeden, en dat in A.C. Josephus Jitta een personele overlap had met de Mont Pèlerin Society. Een politieke vertaling van het neoliberale ideeëngoed werd gevormd binnen de Partij van de Vrijheid (PvdV) en in mindere mate de ARP, hoewel de hervormde zuil verdeeld was over de vraag of ze bij het socialistische of het neoliberale kamp aansluiting moest zoeken. Toen de PvdV werd omgevormd tot de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie legde Pieter Oud in een speech minstens eenmaal een directe koppeling tussen het neoliberalisme en zijn nieuwe partij.

Naar

• Friedman was economisch adviseur van de Republikeinse Amerikaanse president Ronald Reagan.
• Ralph Harris, Baron Harris of High Cross (10 December 1924 – 19 October 2006^[1][2]) was a British economist. He was head of the Institute of Economic Affairs from 1957 to 1988. Ralph_Harris,_Baron_Harris. Friedrich Hayek had suggested that an intellectual counterweight was necessary to combat the prevailing Keynesian consensus. Harris, together with editorial director Arthur Seldon, built the IEA into a bastion of free market liberal economics. The IEA developed links with economists such as Friedrich Hayek, Gottfried Haberler, Harry Johnson, Milton Friedman, George Stigler and James Buchanan, and published many pamphlets and papers on public finance issues, such as taxation, pensions, education, health, transport, and exchange rates. 

• Thatcher had a private audience with Friedrich von Hayek, the architect of her success. The economist had recently been awarded the Nobel Prize.This was the first time they had met - and they talked for less than 30 minutes. Harris would recall: “Although she is known as being a rather overpowering lady she sat down like a meek schoolgirl and listened. “And there was a period of unaccustomed silence from Margaret Thatcher. She said nothing for about ten minutes while he deployed his arguments”. theecologist
  

Waarom stemden men op Thatcher en Reagan?

UK

⦁ Enorme stakingen verlamden het land.

⦁ Thatchers overtuigende optreden in de Falklandoorlog bracht nationale trots.

USA 

⦁ A major factor in the rise of conservatism was the growing distrust of government in the aftermath of the Watergate scandal.

⦁ Other factors in the rise of the conservative movement the emergence of a "culture war" as a triangular battle among conservatives, traditional liberals, and the New Left, involving such issues as individual freedom, divorce, sexual freedom, abortion, and homosexuality.

⦁ The mass movement of population from the cities to the suburbs led to the creation of a new group of voters less attached to New Deal economic policies and machine politics.

⦁ Meanwhile, it became socially acceptable for conservative Southern whites, especially well educated suburbanites, to vote Republican. Though the civil rights legislation of the 1960s had been a triumphal issue for liberalism and had created a new, pro-Democratic black electorate, it had also destroyed the argument that whites had to vote Democratic in order to protect segregation in the South.[

⦁ Responding to these various trends, Reagan and other conservatives successfully presented conservative ideas as an alternative to a public that had grown disillusioned with New Deal liberalism and the Democratic Party.[

⦁ Other factors in the rise of the conservative movement the emergence of a "culture war" as a triangular battle, involving such issues as individual freedom, divorce, sexual freedom, abortion, and homosexuality.

⦁ Reagan's charisma and speaking skills helped him frame conservatism as an optimistic, forward-looking vision for the country wiki/Presidency_of_Ronald_Reagan. 

Nu weten we dat dit systeem geleid heeft tot

Klimaatvervuiling

Extreme economische ongelijkheid

Globalisme

Scheefgroei in de agrarische sector

Wat herinner ik me van de jaren 80?

• Ik werkte op het arbeidsbureau. Was ik voorheen degenen die de vacatures, die werkgevers aanmelden, telefonisch op nam of werkgevers ontving, in de jaren 80 veranderde dit. Er kwamen geen vacatures meer binnen. De vacatureborden zijn leeg. Om toch iets op te kunnen hangen sloegen de Vrijwilligerscentrale en ik de handen in elkaar en kon ik vrijwilligersbanen ophangen. In die jaren was vrijwilligerswerk een "hot" item. ik schreef er ook een scriptie over. En er werd gediscussieerd over een basisinkomen. Vooral de jeugdwerkloosheid was enorm en leverde een generatie ( Generatie Nix of de Verloren Generatie). Pas afgestudeerd en geen werk kunnen vinden. In de jaren 80 schoolden wij op voorraad. Op de Centra Vakopleiding Volwassenen, die van Arbeidsvoorziening waren, werden mensen technisch, administratief of in de verzorging (verder) geschoold. In de hoop dat dit hen zou helpen wanneer de arbeidsmarkt weer zou aantrekken. Ik herinner me nog dat er massale demonstraties waren van het ziekenhuispersoneel. 
• De oversized kleding, de schouder opvullingen, de wilde kapsels, Jane Fonda met haar fitness video's, Dallas en Dynasty.
•  Vrouwenboekhandels en vrouwencafés. In de laatste ben ik nooit geweest. Bij de eerste was ik een vaste bezoekster. Ik heb nog een plank met boeken uit die tijd. 
•  Oprichting Moedermavo's. 
•  2 anti kernbomdemonstraties, Amsterdam en Den Haag. Heel indrukwekkend, ik was er.
•  De kern van het Akkoord van Wassenaar, dat gesloten was in de Stichting van de Arbeid (SvdA), was de afspraak dat werknemersorganisaties bereid waren lonen in te krimpen, in ruil voor arbeidstijdverkorting. Werkte ik eerst 5 x 8 uur, in die tijd kreeg ik een vrijdagmiddag vrij. Later kwam er nog 4 uur bij.