Voor mijn biografieproject 2018 las ik "Jan Wolkers", het Litteken van de Dood, van Onno Blom.

Ik las de biografie over Jan Wolkers, 1156 pagina's! Knalroze kaft, dun papier, regelmatig sloeg ik ipv 1 twee bladzijden om. Zoveel informatie, hoe verwerk ik dit in een blog? Jan Wolkers liet een enorm archief achter. Onno Blom, de schrijver van de biografie, ontmoette de schrijver en kreeg onbeperkt toegang tot het archief. Hij moet zich dezelfde vraag ook vaak hebben gesteld. Hoe krijg ik het in een boek? Jan Wolkers bewaarde alles ter documentatie van zijn  leven. Brieven, dagboeken, familiefoto’s, aantekeningen, typoscripten, drukproeven. Hij bewaarde niet alleen geschreven materiaal, maar ook touwtjes, een dood ratje, belastingaanslagen, alles. 

Ik heb me nooit gerealiseerd dat Jan Wolkers een tijdgenoot is van mijn vader. Ik besefte pas dat Jan mijn vaders leeftijd had toen ik las dat hij ondergedoken heeft gezeten. universiteitleiden

Ik realiseer me nu pas hoeveel Jan Wolkers heeft geschreven. Jan schrijft 13 romans, 11 verhalenbundels, 10 essays, 8 dagboeken en nog veel meer.

• 1962 Kort_Amerikaans. Bevat een aantal autobiografische elementen. Jan Wolkers zat ondergedoken en heeft lessen gevolgd aan "Ars Aemula Naturae". Zijn oudere broer, Gerrit, overleed in de oorlog aan difterie. 
•  1963 Een_roos_van_vlees.  Het overlijden van Eva, zijn 3 jarig dochtertje door een ongeluk, waar Jan en vrouw verantwoordelijk voor waren.  Jan Wolkers heeft dit nooit kunnen verwerken. Scheidng van 1/e vrouw Maria van Roo.
• 1965 Terug_naar_Oegstgeest. Zijn ouderlijk huis. Afscheid van het geloof. Overleden broer Gerrit. 
• 1967 -horrible-tango. Driehoeksverhouding. Een Hongaars meisje en twee broers
• 1969 - groenel/ Turks Fruit Wolkers 2-e vrouw Annemarie Nauta, zijn grote liefde, stond model voor Olga.
• 1974 - dbn/ de Walgvogel Indonesië, waar het tweede deel van het boek zich afspeelt tijdens de koloniale oorlog
• 1977 - scholieren/de-kus Het ouder worden en de met dit proces gepaard gaande aftakeling. Indonesië. Homoseksualiteit.
• 1979 - De doodshoofdvlinder. De hoofdpersoon zijn vader is overleden. Door middel van seks probeert Paul de dood van zijn vader te vergeten, of te verwerken.
• 1980 - De perzik van onsterfelijkheid Oud-verzetsstrijder Ben Ruwiel centraal, die op bevrijdingsdag 1980 een barre tocht door Amsterdam maakt.
• 1981 - Brandende_liefde. Jonge kunstenaar die Franse les krijgt van Mademoiselle Bonnema, een juffrouw op leeftijd die een statig pand bewoont aan de Sarphatistraat in Amsterdam. In dat huis woont ook de beeldschone Anna, de vrouw van een beroemde violist. De ik-figuur wordt smoorverliefd op haar en wil haar het liefste schilderen
• 1982 - De junival
• 1983 - Gifsla
• 1984 - De onverbiddelijke tijd

Naast boeken schreef Jan Wolkers ook essays. Hij had er veel plezier van om ze te schrijven. Ik heb de verzamelde essays uit de bieb gehaald en ze zijn echt fantastisch. Ik ga er een apart blog over schrijven. 

Jan Wolkers had veel korte verhoudingen met vrouwen. Dat was in de tijd waarin het gebeurde niets  bijzonders. Hij heeft ook langdurige verhoudingen gehad en natuurlijk zijn Karina. Wanneer je zijn gedrag naar vrouwen met de ogen van nu bekijkt is het allemaal nogal schrikwekkend. Jan heeft een voorkeur voor meisjes van 16. En Jan slaat vrouwen.  De #metoo dames zouden hun hart kunnen ophalen. In de biografie staan seksscènes van Jan met Karina, zij legden het beiden vast in hun dagboeken, Karina op zijn verzoek. Ook seksscènes met derden, zoals met de schrijfster Rosita Steenbeek. Op een gegeven moment  ging het op mijn lachspieren werken. Ook voelt het als voyeurisme. Jan schreef vrij over seks. Hij had er geen moeite mee. Maar de vrouwen? Is hen gevraagd of dit gepubliceerd mag worden? 

Zoals vaak wanneer ik een biografie lees heb ik vragen. Wat is toch de aantrekkingskracht van een dergelijk boek? Wat is een goede biografie? Moet de biograaf duiden? Of moet hij zich beperken tot weergeven "hoe het was". Cassandra, de zus van Jan Austen las na de dood van Jane haar brieven door. Zij verbrandde alles wat haar zus naam zou kunnen beschadigen. Jane had nogal een scherpe pen. Ik heb dit een lange tijd jammer gevonden. Charlotte Bronte had twee vriendinnen. In de 19-e eeuw was er een enorm mannentekort. Vrouwen hadden echter maar een mogelijkheid, trouwen. Zij konden niet studeren en niet werken. Mary Taylor nam echter het heft in eigen handen en emigreerde naar Nieuw Zeeland. Zij startte hier een winkel en kwam later terug naar Engeland als een vrouw met geld. Zij verbrandde alle brieven die Charlotte haar stuurde, omdat zij wist dat de brieven de reputatie van Charlotte zou kunnen schaden. Ellen Nussey was conventioneel. Zij bleef als spinster afhankelijk van haar familie. Zij bewaarde alle brieven van Charlotte. En gaf ze later aan de publiciteit. Ik heb zo vaak gedacht "wie heeft er gelijk". Nu ik de biografie van Jan Wolkers lees ga ik overhellen naar Cassandra en Mary. Mag een individu in bescherming worden genomen tegen een biograaf? 

Ik ben bewondering gaan krijgen voor Karina Wolters. Niet alleen dat zij de steun en toeverlaat was in het dagelijks leven. Nee, zij ondersteunde hem bij het zoeken naar documentatie die hij voor zijn boeken kon gebruiken. Zij typte alles wat hij op zijn Olivetti tikte in de computer. Maar bovenal, zij schrijft mooi. Ik zou het wel weten wanneer ik uitgever was, ik zou met haar gaan praten. En niet om meer over Jan te weten te komen. Nee, om haar aan het schrijven te krijgen. 

Wat ik knap vind aan het werk van Jan Wolkers is zijn vermogen betekenis te geven aan gebeurtenissen, het leggen van verbanden.

Ik ben verliefd op de schilderijen 

Ik hou van zijn liefde voor de natuur

Jan en Karina hadden een volkstuin. De volkstuin stak af tegen de andere keurig aangeharkte tuintjes. Een overvloed van kleur en bloemen. Toen zij naar Texel verhuisden hebben zij alles meegenomen. Ze haalden de bomen en struiken uit de grond en vervoerden die per auto naar Texel. Hij kon het idee niet verdragen, dat iemand die na hen de tuin zou krijgen, iets zou weghalen. Ik weet hoe dit voelt. Wij hadden ooit een tuin vol rozen, jasmijn en andere bloeiende struiken en bomen. Nadat wij verhuisd waren ben ik nog eens gaan kijken. Alles was weg. Er lagen tegels. 

Ik bewonder het activisme van Jan Wolkers. Hij sprak zich uit tegen de politionele acties, tegen de Vietnam oorlog. Ik bewonder zijn gedrevenheid. Hij leefde intens en kon dit overbrengen op andere mensen.

 Ik bewonder het Auschwitz monument 

Ongelofelijk dat het keer op keer is vernield 

Ik denk dat de biografie ingekort had kunnen worden. Ik vond het interessant te lezen welke gebeurtenissen meespeelden bij het schrijven van de boeken, maar de teksten uit de boeken zelf, vond ik storend. De seksscènes hadden er wat mij betreft uit gekund. Dat Jan Wolkers in zijn boeken seksscènes gebruikt vind ik o.k. Voor hem is seks een onderdeel van het leven waar je over kunt praten. Dat vind ik ook. Dat hij seksscènes in zijn dagboeken beschreef vind ik o.k. Uiteindelijk zijn dagboeken privé. Dat het in de biografie staat vind ik minder. Ik vond het niet prettig om te lezen. 

dereactor/motieven_herschikken onsamsterdam/ Zomerdijkstraat 22\
parool/-zonder-vrijplaatsen-verliest-amsterdam-haar-kunstenaars

vn/eric Wolkers
dbnl/mariadeloo

Biografieproject 2018

Jan Wolkers - Onno Blom

Chrissie Hynde - Roekeloos

Gorbatsjov - William Taubman

Paul McCartney -  Philip Norman 
Cecile en Elsa, strijdbare freules - Elisabeth Leijnse

Charlotte Bronte

Wandeling om het huis. Meerkoetjes en veldbloemen.

Dit is waar ik het meest van hou

Wilde bloemen

O, wat een eenzaam meerkoetje

Nee hoor, de familie is vlakbij

Vol gele bloemetjes

Een bol vol pluizen

Blauw, wolkjes

Iets nieuws geleerd.

Weer iets nieuws geleerd met picmonkey

Twee foto´s door elkaar husselen

Tuin en moestuinbak.

In de moestuinbak hebben de meeste  radijsjes plaatsgemaakt 

voor aardbeien en heb ik 

lente-uitjes en tuinkers gezaaid

Er staan nu nog

radijsjes, worteltjes en tomaten 

Ik leer er veel van

Hedy, antwoord op jouw vraag

Ik had er geen idee van wanneer radijsjes volgroeid zijn

Ik schrok toen ze boven de grond gingen groeien

Ik bedekte ze met aarde

Ik zocht op internet

En vond een vraag van net zo´n moestuin beginneling als ik

Het antwoord

Het is normaal wanneer ze boven de grond uit groeien

Echt ongelofelijk

Ze komen helemaal boven de grond

Zodat je ziet hoe groot ze zijn

En of ze volgroeid zijn 

Ik ben zo benieuwd naar de worteltjes in tomaten