Mijn biografieprojekt 2024, "Bernhard" van Annejet van der Zijl.

Een poosje terug wandelde ik met 3 vriendinnen. Een van hen vertelde dat ze een biografie had gelezen over het leven van Prins Bernard en dat ze voor het eerst meer begreep over de situatie waar hij uit kwam. Dat klonk interessant en ik reserveerde het boek bij de bibliotheek. Ik heb het nu gelezen en ik kan zeggen dat ik bij vrijwel elke bladzijde geschokt was. Natuurlijk ken ik verhalen uit Prins Bernards leven, maar dit was allemaal nieuw voor mij.

Het verhaal begint in de tijd van Bismarck. Duitsland is ontstaan vanuit veel verschillende vorstendommetjes, de macht was in handen van grootgrondbezitters. 

• Het verhaal begint bij vorst Woldemar zur Lippe Detmold. Wie moet hem opvolgen? Zijn eigen zoon is zwakzinnig. Bernards familie is een zijtak, een beetje fortuin hebben ze opgebouwd via de huwelijksmarkt, via dit komen ze aan loodmijnen. Met de opbrengst kopen ze een landhuis in Posen, in Oost Duitsland. 
• Bernhards opa Ernst trouwt met een kleindochter van Amerikaan Halbach. Na de dood van Halbach erft hij de aandelen van mijnen en staalwerken in Chicago. 
• Kort daarop manifesteert Ernst zich als opvolger van Woldemar. Hij beroept zich hierbij op een document uit 1368. Na een heleboel getouwtrek en rechterlijke procedures wordt hij inderdaad de opvolger. Ernst heeft twee zonen, Leonard en Berni, de latere vader van Bernhard.
• Leonard krijgt de titel vorst Leopold IV en Berni wordt Prinz zur Lippe. Berni is verliefd op Armgard, de latere moeder van Bernard. 
• De vader van Armgard wordt berucht wanneer hij met de broer van zijn vrouw op snippenjacht gaat en daarbij deze broer doodschiet....... per ongeluk? Een achternichtje twijfelt hieraan in een brief, die nog bestaat. Omdat de moeder van Armgard volhoudt dat het een ongeluk is, wordt dit als waarheid aangenomen. De vader van Armgard is nu de erfgenaam, dochters kunnen toen niet erven. 
• Doordat de familie van Bernard aan status is toegenomen mag Berni niet met Armgard trouwen. Beiden trouwen met iemand anders. Tot zij vrijend in een schuurtje worden ontdekt. Ze scheiden allebei.
• Leopold stelt dat ze niet kunnen trouwen, alleen een morganatisch huwelijk is mogelijk. Hierbij doet de vrouw voor haar huwelijk afstand van vermogen en inkomen van haar man voor zichzelf en haar kinderen. Aldus geschiedt.
• Tot zover de familie van Prins Bernhard.

DE TIJDGEEST

• Vol enthousiasme stapten de volkeren WO-I binnen, mooie uniformen en marsmuziek. Het zou fataal aflopen, een totaal desillusionisme voor de Duitsers. De vredesonderhandelingen pakken zwaar uit voor Duitsland. Na de oorlog wordt Duitsland gedwongen het Verdrag van Versailles te accepteren. Dit verdrag legde zware herstelbetalingen op, beperkte het Duitse leger en legde territoriale veranderingen op. Het verdrag zorgde voor politieke instabiliteit en ontevredenheid onder de bevolking.

• Inflatie en economische crisis: De oorlogseconomie leidde tot hyperinflatie. De waarde van de Duitse mark keldert dramatisch, waardoor spaargeld en lonen waardeloos worden. 

• Na de oorlog is de machtssituatie binnen Duitsland veranderd. Voorheen zat de macht bij grootgrondbezitters. De oudste zoon erfde de bezitting, men wilde het bezit niet verdelen. De ander zonen traden tot het leger toe en kregen daar gewaardeerde functies. Na WO-I verdween deze mogelijkheid. 

• Het nationaal socialisme groeit. 

  Het nazisme streefde naar een herziening van het Verdrag van Versailles. Veel Duitsers zagen dit verdrag als onrechtvaardig en Hitler gebruikte dit sentiment om steun te vergaren.

WAT VOOR INVLOED HAD DIT OP BERNHARD?

• Zijn familie verliest veel, door de beurskrach van 1929 krijgt Armgard financiële zorgen. Na het overlijden van Berni erft Armgard het landgoed Wojnowo. Dicht tegen de Poolse grens aan. Geld heeft ze niet om het landgoed te onderhouden.
• Bernhard krijgt de kans op een goede (dure) opleiding. In 1926 belandt hij op het elitaire Arndt-Gymnasium in Berlijn. Daar haalt hij drie jaar later zijn diploma. Vervolgens studeert hij rechten, onder meer aan de universiteiten van Berlijn en München. Hard studeren doet hij niet. Hij heeft eigenlijk een goede tijd. Hij woont met vrienden samen. Veelvuldig maken ze gebruik van het uitgaansleven. Vooral Berlijn, na WO-I is een vrijgevochten stad, waar alles kan. Vrouwen met korte kapsels, drinkend en rokend, drankgebruik, dansen........feest........Pas wanneer zijn vader overlijdt zet hij zich aan de studie.
• In 1935 treedt Bernhard in Parijs in dienst van het chemieconcern IG Farben. Hij heeft hier geen status, is de postkamerbediende.
• Hitler en de nazipartij komen op. Wil je in die tijd wat bereiken dan moet je eigenlijk wel meedoen. Dit ging sluipender wijs. De broer en moeder van Bernhard staan er positief tegenover.
• Annejet van der Zijl bezoekt het niet-openbare archief van de Humboldt Universität, de voormalige Friedrich-Wilhelm Universität in Berlijn, waar Bernhard studeerde. Daar vindt ze zijn lidmaatschapskaart van de Studentenschaft. Met de aantekening dat hij lid is van de NSDAP, de SA en onder meer de corpsvereniging Borussia die eveneens onder nazi-invloed stond. Zijn lidmaatschap, vermoedelijk sinds oktober 1932, van de Motor SA heeft Bernhard nooit ontkend. Hij zei dat lidmaatschap van een nationaalsocialistische organisatie nodig was voor studie en examen. Onzin, vindt Van der Zijl. Pas jaren later was het onderwijs zo genazificeerd dat van bovenaf politieke eisen werden gesteld.

DE ONTMOETING TUSSEN BERNARD EN JULIANA

• Bernard krijgt een briefje van een tante. Ze vertelt dat koningin Wilhelmina en kroonprinses Juliana gaan skiën. Ze vraagt of het niet iets voor hem is er heen te gaan. "Goed idee" is zijn reactie. Geregeld wordt dat hij een aanbevelingsbrief via een hofdame krijgt.
• Er wordt al een poos naar een echtgenoot voor Juliana gezocht, ze is dan al 26 jaar. Wanneer het lijkt te lukken haken kandidaten toch af. En dat terwijl dit toch een buitenkans is, echtgenoot van een prinses van een superrijk land. Nederland heeft dan de koloniën Indonesië en Suriname nog.
• Maar.......het Nederlandse hof staat als supersaai aangeschreven, de grootste uitspatting is sjoelen...... De koningin is een sterke dame, bekend is hoe zij haar man, Hendrik onder de knoet heeft en Juliana...... lief, maar niet echt heel aantrekkelijk.
• Toch, Bernhard heeft er zin. Waarom, "de uitdaging" zal hij later zeggen. Misschien ook het gebrek aan geld van zijn moeder, waar hij veel van hield? Zelf heeft hij ook geen geld. Een barkeeper van zijn favoriete kroeg ziet hem met een lang gezicht zitten en hoort wat er aan de hand is. Hij roept "Mensen, we gaan met de pet rond, want Berhard heeft geld nodig om naar zijn prinses te kunnen" en geld wordt opgehaald.
• Hij gaat en het klikt. Juliana is onder de indruk van die vrolijke, aardige jongen met de twinkelende ogen achter brillenglazen, hij pakt haar en Wilhelmina in met charme.
• Wilhelmina laat navraag doen naar Bernhard en zijn familie. Zij krijgt negatieve berichten, maar dat het eindelijk lijkt te lukken geeft de doorslag. Bernard regelt dat hij een jaarinkomen krijgt van 200.000 gulden. 
• Juliana bezoekt met Bernhard zijn thuisland. In Berlijn krijgt ze namens de Fuhrer een bos rode rozen aangereikt.

DE BRUILOFT, DAGEN ERVOOR EN ERNA

• Nederland blij, alles versiert, de horeca floreert. 
• Een gemaskerd bal, Juliana als haremdame en Bernard, gekleed als falangist, troepen van Franco, leuk zegt Bernhard, mensen shocken......
• Er worden hakenkruisvlaggen opgehangen voor de Duitse gasten. Maar deze worden neergehaald door publiek. Goebbels schrijft "Bernard gedraagt zich laf en karakterloos". Bernard geeft aan dat hij de zaak persoonlijk met Hitler zal bespreken. Hij belt met de lijfarts van Hitler. De Nederlandse regering maakt excuses aan Duitsland.
• Bernard zegt, er mogen geen vreemde volksliederen worden gespeeld. Opnieuw Goebbels boos. Duitse journalisten en gasten vertrekken. De regering biedt excuses, het ANP heeft Bernhards woorden verkeerd weergegeven. Het Horst Wessellied zal klinken en de Heil Hitler groet wordt gebracht tijdens een gala. 

Ik ga nu stoppen, het blog wordt erg lang. Later maak ik deel II

BIOGRAFIEPROJECT 2024

Jagtlust - Annejet van der Zijl

Federico García Lorca - Ian Gibson

Bernhard - Annejet van der Zijl