De laatste biografie die ik dit jaar las, "de Gedrevene, Joop den Uyl" van Dick Verkuil.

Ik wilde heel graag te weten komen waar links indertijd voor stond. Ik hoor op dit moment zo vaak de media, rechters en leraren links genoemd worden en ik denk steeds wat jullie nu links noemen was vroeger het midden. Wat nu rechts is was vroeger extreem rechts, iets wat toen niet zou worden getolereerd.

Wat waren nu de ideeën van links en waarom zijn ze verloren gegaan? 

Den Uyl had 4 speerpunten

Het ging hierbij om de verspreiding van kennis, macht en inkomen

Speerpunten

• De AOW en het minimumjeugdloon invoeren
  
• Invoering vermogensaanwasdeling
• Verzelfstandiging van de ondernemingsraden
• Een nieuw stelsel voor het stimuleren van investeringen (Wet Investeringsrekening)

Vermogensaanwasdeling

Het kabinet wilde de overwinsten van de bedrijven gedeeltelijk aan de werknemers ten goede laten komen. Een exact percentage wordt niet gemeld, maar het zou om ongeveer tien procent zal gaan. Dat gedeelte krijgen de werknemers in de vorm van aandelen in handen. Het beheer van die aandelen komt te berusten bij een nationaal fonds. Dat fonds staat onder leiding van werknemers (de vakbonden) en eventueel werkgevers.

De "overwinst", die voor deling in aanmerking komt is de winst waarover belasting betaald is en waarvan het deel dat voor investering in het bedrijf nodig is, afgehaald is. Ook moeten de aandeelhouders eerst het hen toekomende rendement krijgen en wat dan overblijft, is voor de werknemers, dat wil zeggen, gedeeltelijk voor alle werknemers (dus ook voor hen die in niet- of minder winstgevende bedrijven werken) en voor een deel voor de werknemers van het ,,afgeroomde" bedrijf.

 • De vakbeweging krijgt het alleen beheer over het centrale fonds; 

• Alle werknemers gezamenlijk krijgen aanspraak op het VAD-fonds, (de collectieve pot); ambtenaren worden uitgesloten;

 • Het percentage dat voor verdeling in aanmerking komt, zal variëren van tien en twintig procent; 

• Werknemers in bedrijven die door de VAD "afgeroomd" zullen worden, hebben niet alleen aanspraak op het deel uit de collectieve pot, maar ook recht op een portie van de winst van het eigen bedrijf.

Doel was de werknemers me te laten delen in de groei van het productieve vermogen van bedrijven. Hiertoe zouden de zogenoemde overwinsten van vennootschappen moeten worden afgeroomd. Wim Kok - toen een aanstormend vakbondsman - was de grote pleitbezorger van de vermogensaanwasdeling.

Waarom ging het niet door? 

Welk tegen argument gebruikten de andere partijen en de werkgevers? Raden jullie het al? Dan verdwijnen de bedrijven naar het buitenland. Bekend argument, nietwaar, ook nog regelmatig gebruikt in onze tijd.  Het plan kwam in de prullenbak terecht toen het kabinet viel over de grondpolitiek. 

Wie is Den Uyl?

Den Uyl is een gedreven man, die uit een calvinistisch gezin komt en met gemak uit de bijbel citeert. Hij is onvermoeibaar. Vergaderingen konden tot diep in de nacht doorgaan. Hij had niet alleen te maken met tegenstanders vanuit andere partijen, maar ook vanuit zijn eigen partij, zoals Nieuw-Links. Hij hield ervan te debatteren. Zijn pleidooi was "verbeelding aan de macht" en in de maakbare samenleving sprak hij zich uit voor de kracht van ideeën en idealisme. Wat was "het gevoel'' van die tijd anders dan nu het geval is. Toen koos de meerderheid van het volk links, voor de ideeën van den Uyl. 

Den Uyl kreeg als premier te maken met de oliecrisis van 1973 (die leidde tot de invoering van de autoloze zondag), de Lockheed-affaire, hij redde het Koningshuis, de zaak-Menten en de Surinaamse onafhankelijkheid,  parlement/ abortuswetgeving.
Het kabinet kwam voortijdig ten val door de kabinetscrisis over de grondpolitiek.

Een andere tijd

Heel veel informatie in het boek gaat over de partijenstrijd, in-en extern. Den Uyl hield van de politiek. Hij genoot ervan zijn gedachten vorm te geven en in de clinch te gaan met mede-en voorstanders. Het is interessant te lezen over de strijd tussen Van Agt en Den Uyl. Konden ze elkaar nog waarderen in het eerste kabinet Den Uyl, de verstandhouding verzuurde later.

 Den Uyl, consciëntieus en zwaar op de hand, tegenover Van Agt, die het lange vergaderen tot diep in de nacht kotsbeu was: ‘De Schepper heeft de nacht voor iets anders bestemd dan om te vergaderen in het Catshuis.’ historischnieuwsblad

BIOGRAFIEPROJECT 2019

Neerkant - Ernst Jansz

Branie, het leven van Mina Kruseman - Annet Mooij
"Biografie van een Feministe" - Marja Vuijsje

Claude Debussy - Hartstochtelijk
houd ik van muziek Michelle Obama - Mijn verhaal
Arthur Japin - Zoals dat gaat met wonderen

Dick verkuil - Joop den Uyl

John Keats - Brieven

McCartney over McCartney - Paul du Noyer

Madame de Sevigne - Brieven

Onno Blom - Memoires van een biograaf

Gustave Flaubert - Haat is een deugd